استفاده از روش‌های آماری چند متغیره در ارزیابی تنوع ژنتیکی فسکیوی پابلند

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 دانشگاه مراغه

2 پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی شمال‌غرب و غرب

چکیده
به‌منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی، 32 خانواده ناتنی از گونه فسکیوی پابلند (Festuca arundinacea) در سال زراعی 94-1393 در شهرستان تبریز مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج تجزیه واریانس تنوع معنی‌داری بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی برای صفات ارتفاع بوته، قطر تاج‌پوش، روز تا خوشه‌دهی، روز تا گرده‌افشانی، قطر طوقه، عملکرد تر علوفه، عملکرد خشک علوفه، تعداد ساقه و عملکرد بذر در چین اوّل و در صفات قطر تاج‌پوش، قطر طوقه، عملکرد تر علوفه و عملکرد خشک علوفه در چین دوّم و در سطح احتمال یک درصد مشاهده گردید. براساس نتایج به‌دست آمده از مقایسات میانگین، بیشترین عملکرد خشک علوفه در چین اوّل با 5/758 گرم در ژنوتیپ 32 به دست آمد. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی با در نظر گرفتن مقادیر ویژه بزرگتر از یک موجب معرفی سه مؤلفه شد که 5/80 درصد از تغییرات بین نمونه‌ها را توجیه نمودند. در تجزیه خوشه‌ای بیشترین تمایز بین گروه‌ها با سه خوشه حاصل گردید و با برش دندروگرام ژنوتیپ‌ها در سه گروه قرار گرفتند. با توجه به نتایج، خوشه سوّم از نظر اکثر صفات برتر از دو خوشه دیگر بود. ژنوتیپ‌های خوشه سوّم با توجه به ارزش بیشتر این خوشه از نظر صفات مهّم نظیر عملکرد علوفه و عملکرد بذر در برنامه‌های اصلاحی از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار خواهند بود. در به‌نژادی گیاهان علوفه‌ای، موفقیت در گزینش، به تنوع ایجاد شده از نوترکیبی ژنتیکی و هتروزیس بستگی دارد. با توجه به فاصله بین گروه‌های یک و سه، احتمالاً بیشترین موفقیت در تلاقی بین ژنوتیپ‌های این دو گروه به‌دست خواهد آمد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


]1[ پیرنجم الدین، ف. (1393). بررسی ارتباط خصوصیات سیستم ریشه‌ای و فیزیولوژیک با تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ‌های فسکیوی بلند. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته اصلاح نباتات. دانشگاه صنعتی اصفهان.
[2] Gaute, B. S., Tredway, L. P., Kubic, C., Gaut, R. L. and Meyer, W. (2000). Phylogenetic relationships and genetic diversity among members of Festuca-Lolium complex (Poaceae) based on its sequenced data plant. Systematics and Evolution. 224, 33-53.
[3] Amini, F. (2016). Identification of potential salt tolerant in tall fescue (Lolium arundinaceum (Schreb) S. J. Darbysh.)). International Iranian Genetic Congress. 21-23 may.
[4] Sharifi Tehrani, M., Mardi, M., Sahebi, J., Catalán, P., and Díaz-Pérez, A. (2009). Genetic diversity and structure among Iranian tall fescue populations based on genomic-SSR and EST-SSR marker analysis. Plant Systematic and Evolution. 282: 57– 70.
[5] Ebrahimiyan, M., Majidi, M. M., and Mirlohi, A. (2012). Genotypic variation and selection of traits related to forage yield in tall fescue under irrigated and drought stress environments. Grass and Forage Science. 68: 59–71.
[6] Mohammadi, S. A., and Prasanna, B. M. (2003). Analysis of genetic diversity in crop plants: salient statistical tools and considerations. Crop Science. 43: 1235-1248.
]7[ افکار، س.، کریم‌زاده، ق.، و جعفری، ع. ا. (1388). بررسی تنوع مورفولوژیکی عملکرد بذر و اجزای آن در تعدادی از ژنوتیپ‌های فستوکا (Festuca arundinacea L.) با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 40(3): 151- 160.
]8[ جعفری، ع. ا. (1383). بررسی تنوع و تعیین فاصله ژنتیکی در 20 ژنوتیپ چچم یکساله (Lolium multiflorum) با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره. پژوهش و سازندگی. 64: 78- 83.
]9[ کریم‌زاده، ج.، منیری‌فر، ح.، عبدی قاضی جهانی، ا.، و رزبان حقیقی، ا. (1391). گروه‌بندی جمعیت‌های Agropyron tauri براساس صفات مورفولوژیک. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران. 19(4): 693- 702.
]10[ محمدی، ر.، خیام نکویی، س. م.، و میرلوحی، آ. ف. (1387). تنوع ژنتیکی و برآورد وراثت‌پذیری برخی صفات کمی در ژنوتیپ‌های انتخابی فسکیوی بلند. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. 16: 254- 272.
[11] Shirvani, H., Etminan, A. R., and Safari, H. (2014). Evaluation of variability and genetic parameters in morphological traits Agropyron trichophorum using multivariate statistical analysis. International Journal of Biosciences (IJB). 4(2): 125- 132.
]12[ کاکایی، م.، و مظاهری لقب، ح، ا. (1393). ارزیابی ژرم پلاسم یونجه (Medicago Sativa L.) با استفاده از تجزیه‌های آماری چندمتغیره. دو فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. 22(1): 125- 132.
[13] Jafari, A. A., and Rezaeifard, M. (2010). Effects of maturity on yield and quality traits in tall fescue (Festuca arundinace Schreb). American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences. 9(1): 98- 104.
[14] Katoch, R., Thakur, M., and Kumar, N. (2013). Effect of morphological stage and clipping intervals of tall fescue (Festuca arundinacea Schreb.) and Setaria (Setaria anceps Stapf.) on biochemical composition and in vitro dry matter digestibility in mid hill Himalayan region. African Journal of Agricultural Research. 8(19): 2183- 2188.
]15[ ابراهیمیان، م.، مجیدی، م.، و میرلوحی، آ. ف. (1391). ارزیابی کلونی و تخمین قرابت ژنتیکی ژنوتیپ‌های فستوکای بلند. مجله پژوهش‌های تولید گیاهی. 19: 91- 108.
]16[ مجیدی م، م.، میرلوحی، آ.، و ، محمدی. ر. (1388).ارزیابی تنوع، ارتباط صفات و تعیین فاصله ژنتیکی در جمعیت‌های فسکیوی بلند .(Festuca arundinacea Schreb.) مجله علوم کشاورزی ایران. 40: 89-984.
]17[ فراهانی، ا.، و ارزانی، ا. (1387). بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گندم دوروم با تجزیه و تحلیل آماری چند متغیره. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. 1(4): 51-64.
]18[ ناروئی راد، م. ر.، فرزانجو، م.، فنایی، ح. ر.، ارجمندی نژاد، ع. ر.، قاسمی، ا.، و پل شکن پهلوان، م. ر. (1385). بررسی تنوع ژنتیکی و تجزیه به عامل‌ها برای صفات مورفولوژیک توده‌های بومی گندم سیستان و بلوچستان. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. 73: 50-57.
]19[ شاه نظری، م.، سیاسر، ب.، خیام نکویی، س. م.، و محمدی، ر. (1389). ارزیابی پارامترهای ژنتیکی و ترکیب پذیری عمومی ژنوتیپ‌های فسکیوی بلند. دو فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. 18(2): 249- 266.
[20] Hopkins, A. A., Saha, M. C., and Wang. Z. Y. (2009). Breeding, genetics, and cultivars. p. 339–366. In H.A. Fribourg, Hanaway, D.B. and West C.P., (Ed.) Tall fescue for the twenty-first century. Agronomy Monogrph. 53. ASA, CSSA, and SSSA, Madison, WI.
[21] Rahnemoun, B., Hatami Maleki H., and Mohammadi, R. (2018). Genetic Variability in Different Accessions of Agropyron Based on Morphological Traits. Biotechnology Tarbiat Modares University. 9 (4): 517-523.