---

بتولین تری ترپنی از نوع لوپان پنج حلقه ای است که عمدتاً از گیاهان گونه Betula با اثرات بیولوژیکی متنوعی مانند خواص ضد HIV و ضد سرطانی به دست می آید. مطالعه حاضر با هدف افزایش تولید بتولین در کشت‌های کالوس Betula litwinowii  تحت تأثیر غلظت‌ها و مدت زمان اعمال الیسیتورها و پیش‌ماده­ها انجام شد. برگ­های جمع آوری شده از رویشگاه سنگده در تابستان در محیط کشت WPM حاوی هورمون­های ۲,۴-D و BAP کشت و کالوس­ها­ی چهارماهه در محیطی حاوی الیسیتورهایی چون اسید ­سالیسیلیک، کلرو­کولین­کلراید و کلرید ­کبالت و پیش‌ماده­هایی چون ساکارز، ویتامین و گلوکز بازکشت شدند. کالوس­ها در محیط­کشت­های جدید پس از ۲، ۳ و ۴ هفته برداشت و وزن تر و خشک آن‌ها محاسبه گردید. تجزیه‌وتحلیل داده­ها براساس آزمایش فاکتوریل دوعاملی (فاکتور اول الیسیتورها و پیش‌ماده­ها هرکدام در ۴ سطح و فاکتور دوم زمان با ۳ سطح) در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی و ۳ تکرار با نرم­افزار SPSS و مقایسه میانگین­ها نیز با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال ۹۹ درصد انجام شد. نتایج نشان داد از بین الیسیتورها، استفاده از کلروکولولین کلراید به مدت دو هفته و در غلظت ۵/۱ میلی­گرم بر لیتر با افزایش بیش از ۳ برابری بتولین القایی نسبت به تیمار شاهد (۰۶۸/۰ میلی گرم بر گرم) بهترین بوده است. استفاده از پیش ماده ویتامین (ده برابر معمول WPM) در زمان سه هفته، باعث افزایش بیشترین بتولین القایی نسبت به شاهد ( ۱/۰ میلی گرم بر گرم) می­شود. بطورکلی در تحقیق حاضر همین تیمار به عنوان بهترین معرفی می­گردد.