---

تنوع، ساختار ژنتیکی و میزان تفرق چهار سویه از ماهی زینتی بارب، Puntius tetrazona، شامل تایگر، رزی، آلبینو و گرین بارب با استفاده از نشانگر­های ریزماهواره­ای بررسی شد. استخراج DNA از۱۶۰ قطعه ماهی (هر سویه ۴۰ قطعه) از بافت باله پشتی با استفاده از کیت دنا-زیست آسیا و پروتکل شرکت انجام گردید. واکنش تکثیر ۴ نشانگر با استفاده از آغازگرهایSm۱۷، Sm۲۵، Ma۱۰۶ و Ma۱۰۹ انجام و بر روی ژل آکریل آمید ۸ درصد الکتروفورز شد. نتایج بیانگر چند­شکلی بودن تمام جایگاه‌های مورد مطالعه بود. تعداد آلل­های مشاهده شده چهار جایگاه در تمام جمعیت برابر با ۲۱ آلل بود. میانگین تعداد آلل به‌ازای هر نشانگر در تمام جمعیت برابر با ۲۵/۵  و در دامنه ۳ تا ۶ آلل قرار داشت. متوسط تعداد آلل مشاهده شده هر سویه به‌ترتیب تایگر، گرین، آلبینو و رزی بارب برابر ۲۵/۳، ۲۵/۳، ۴ و ۲۵/۳ آلل بودند. متوسط هتروزیگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار در تمام جمعیت به‌ترتیب برابر با ۲۴/۰ و ۴۹/۰ بودند. اکثر جایگاه‌ها در جمعیت­های مختلف انحراف از تعادل هاردی-واینبرگ را نشان دادند. تجزیه داده­های مولکولی نشان داد که بخش قابل توجهی از تنوع افراد (۹۷ درصد) در درون سویه­ها است. مقدارF_st در مطالعه حاضر برابر با ۰۳/۰ بود که نشان از تفرق پایین جمعیت­ها است. تجزیه کلاستری UPGMA براساس فاصله ژنتیکیNei تفرق بسیار کمی در بین سویه­های مختلف تایگر بارب نشان داد. بنابراین، هر چند نشانگرهای ریزماهواره‌ای استفاده شده در مطالعه ساختار ژنتیکی سویه­ها مناسب بودند، اما درجه تفرق سویه­ها بسیار کم و حاکی از درجه خویشاوندی بالای آنها است. 

---

خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد و تولید محصول گیاهان زراعی در اکثر نقاط جهان و ایران است. در این تحقیق تنوع ژنتیکی ۱۰۰ لاین مختلف آفتابگردان بر اساس صفات زراعی- مورفولوژیکی تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب بیانگر تفاوت معنی‌دار بین لاین‌ها در اکثر صفات مورد بررسی بود. بالاترین ضریب تغییرات ژنتیکی در شرایط آبیاری نرمال در صفت قطر ساقه و پایین ترین ضریب در صفت محتوای آب نسبی مشاهده شد. در شرایط تنش خشکی بالاترین ضریب تغییرات ژنتیکی در صفت عملکرد دانه و پایین ترین ضریب در صفت روز تا گلدهی مشاهده شد. همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه و اکثر صفات اندازه گیری شده در هر ۲ شرایط محیطی مشاهده شد. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که در شرایط تنش خشکی قطر طبق، عرض برگ و طول دمبرگ در مجموع ۹/۷۳ درصد از تغییرات عملکرد دانه و در شرایط نرمال قطر طبق و ارتفاع بوته ۶/۷۳ از تغییرات عملکرد دانه را توجیه می نمایند. در تجزیه خوشه‌ای به روش وارد، هم در شرایط تنش خشکی و هم در شرایط نرمال، لاین ها در ۴ گروه قرار گرفتند اما توزیع لاین ها در گروه ها بسته به شرایط تنش متفاوت بود که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای مقاومت به خشکی است.

---

---

---

رتروترنسپوزون‌ها به خاطر توانایی ایجاد تنوع ژنتیکی و تغییرات ژنومی در ژنوم‌های گیاهی به عنوان نشانگرهای مولکولی ایده‌آل جهت مطالعه تنوع ژنتیکی، انگشت‌نگاری DNA و تهیه نقشه ژنتیکی در گونه‌های گیاهی بشمار می‌روند. در این مطالعه نشانگرهای IRAP و REMAP مبتنی برخانواده‌های رتروترنسپوزونی LTR دار (از گندم و جو) جهت مطالعه تنوع ژنتیکی و تعیین ساختار ژنتیکی ۹۴ لاین و رقم بومی گندم دوروم (Triticum turgidum L.) مورد استفاده قرار گرفت. در کل با استفاده از ۶ ترکیب آغازگری IRAP و ۱۵ ترکیب آغازگری REMAP به ترتیب تعداد ۶۳ و ۱۴۱ مکان تکثیر شد. درصد چندشکلی برای آغازگرهای IRAP و REMAP به ترتیب ۱۵/۴۷ و ۸۱/۴۷ درصد بود. بین میانگین هتروزیگوسیتی مورد انتظار (He)، تعداد الل‌های مؤثر (Ne) و شاخص شانن (I) محاسبه شده بر اساس نشانگرهای IRAP و REMAP اختلاف قابل توجهی مشاهده نشد. گروهبندی مبتنی بر هر دو روش بیزین و تجزیه خوشه‌ای بر مبنای الگوریتمNeighbor joining (NJ) ژنوتیپ‌های مورد مطالعه را در پنج گروه قرار داد. تنوع ژنتیکی قابل ملاحضه‌ای (۱۱ درصد) بین گروههای حاصل تجزیه ساختار ژنتیکی با استفاده از نرم‌افزار STRUCTUR در مقایسه با تنوع درون گروهی (۸۹ درصد) حاصل شد (PhiPT =۰,۱۱۱; P=۰.۰۰۱). بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق می‌توان اظهار داشت که نشانگرهای IRAP و REMAP توسعه یافته بر اساس رتروترنسپوزون‌های فعال می‌توانند به عنوان ابزار موثر و کارا در برنامه‌های اصلاحی گندم دوروم جهت تشخیص والدین با فاصله ژنتیکی مناسب مورد استفاده قرار گیرند.